 |
| Vườn dược liệu |
Chúng tôi đã có dịp về thăm tỉnh Ninh Thuận và nhận thấy đồng bào dân tộc Chăm đã phát hiện sử dụng nhiều cây thuốc quí, nhiều bài thuốc hay, điều trị một số bệnh thông thường có kết quả tốt. Do thời gian ngắn không cho phép tìm hiểu được nhiều, chúng tôi xin giới thiệu một vài cây thuốc quí, bài thuốc hay để đồng nghiệp và độc giả tham khảo.
Ở hai thôn Phước Nhơn và An Nhơn, xã Xuân Hải, đây là vùng nông nghiệp nhưng có 90% gia đình làm nghề thu hái, nuôi trồng, chế biến và buôn bán thuốc Nam. 70% hộ gia đình trồng cây cảnh trong vườn bằng thuốc Nam. Xã có 684 người hành nghề mua bán dược liệu, đa số là người cao tuổi. Trong xã đã nuôi trồng 137 cây thuốc quí. Đã xác minh được tên của từng cây thuốc, gồm tên bằng tiếng dân tộc, tiếng Việt, tên khoa học, bộ phận dùng làm thuốc, phương pháp thu hái, bào chế, công dụng chữa bệnh, kiêng kỵ… Có đầy đủ chứng cứ khoa học:
Như cây quế vàng để điều trịviêm khớp và các chứng đau bụng. Cây Bạch tứ long điều trị rắn độc cắn và mụn nhọt (nhọt Mạch lươn). Cây Cà gai hoa tím điều trị chứng sâu răng, trong sách vở nói nhiều về cây cà gai hoa tím, nhưng đến đây chúng tôi mới nhìn thấy. Cây Quần Quân điều trị đau nhức xương khớp. Hay cây Hổ vĩ mép lá vàng, điều trị chứng ho mất tiếng, viêm họng hạt. Cây Chùm Ngây điều trị phụ nữ kinhnguyệt không đều, bạch đới. Cây Đà đa điều trị chứng đau giây thần kinh tọa….Đây là thí dụ mộtsố cây thuốc thường dùng trong số137 cây thuốc có trong tư liệu.Về bài thuốc thì có rất nhiều, đồng bào dân tộc Chăm đã dùng để điều trị trên 10 nhóm bệnh khác nhau, chúng tôi chưa có điều kiện giới thiệu được nhiều chỉ đơn cử một vài bài điển hình để đồng nghiệp, bạn đọc biết và tham khảo:
 |
Bài thuốc chữa bệnh thống phong theo cách gọi của Đông y,Tây y gọi là bệnh Gút, của lương y Nguyễn vănThừa:
Bài thuốc gồm: Quả chuối hột (rừng). 3g, củ ráy (rừng) 4g, khổ qua (tầm phỏng) 1g, tỳ giải 2g.
Cách dùng: Sao vàng hạ thổ, đóng gói 10 gam/. Ngày uống 2-3 gói pha với nước đun sôi uống, (cấm không cho đường vào thuốc). Theo Đông y ngọt làm hại thận (Chú ý củ Ráy rừng có độc nên bào chế cẩn thận để giảm bớt tính độc).
Bài thuốc kết hợp để làm tăng sự thanh trọc của thận và chống suy thận gồm: Qui đầu 12g, thục địa 16g, bạch thược 6g, xuyên khung 8g, trạch tả 10g, tỳ giải 16g, xa tiền tử 6g, cam thảo 8g, hoàng bá 16g,đại táo 3 quả.
Cách dùng: Ngày uống một thang, sắc uống 3 lần trong ngày, uống trước khi ăn.
Bài thuốc chữa Thần kinh tọa của lương y Đạo Thanh Hảo.
Thần kinh tọa Đông y gọi là chứng hàn tý, người bệnh thường đau nhức từ mông lan tỏa xuống phía sau đùi đến mắt cá chân. Ngồi và đi lại khó khăn.
Bài thuốc: Cây bông giấy 10g, cây xấu hổ 15g, rễ cây cối xay 10g, rễ giây chiều 10g, Pặch váng (cả cây và rễ) 10g, củ gió đất 10g, lức lang 12g, rễ thượng váng 10g, rễ thần sạ 10g, vỏ cây sung 10g.
Cách dùng: Sắc uống ngày 3lần mỗi lần sắc đổ 3 bát nước, sắc lấy ½ bát.
Kiêng kỵ trong thời gian uống thuốc : Chất tanh, chua,mỡ, rau muống.
 |
Bài thuốc điều trị chứng kiết lỵ cấp tính của Lương y Thập Văn Chưởng.
Triệu chứng Bụng đau quặn, đại tiện khó, mót rặn nhiều, có khi đi ra máu mủ.
Rau sam tươi 16g, cỏ sữa lá nhỏ (sao) 12g, rễ cỏ tranh (sao) 10g, lá mã đề 8g, cỏ mực tươi 12g, vỏ măng cụt 8g, hạt cau khô 4g.
Cách dùng: Sắc đặc, ngày uống 3 lần sau bữa ăn, uống khi thuốc còn ấm, uống liên tục 15 ngày.
Bài thuốc chữa lỵ mạn tính
Triệu chứng: Lỵ kéo dài hay tái phát, bụng đau âm ỉ, đại tiện thất thường, mót rặn, có khi thoát giang (lòi dom). Rau sam khô (sao) 16g, đọt ớt xiêm khô 6g, gừng tươi 2g, vỏ lựu (sao) 4g, Buồng cau rủ khô 4g, cỏ mực (sao) 6g, rễ cỏ tranh tươi 6g, vỏ quýt lâu năm(sao) 6g, rễ dây dần (sao) 6g.
Cách dùng: Sắc đặc, ngày uống 3 lần sau khi ăn, khi thuốc còn ấm, uống liên tục 15 ngày.
Kiêng kỵ: Mỡ, rượu, Cà fê, tanh, mắm tôm.
Thuốc Nam chữa bệnh rất hay, cần được quan tâm nuôi trồng, thu hái chế biến, sử dụng.Đây cũng là chủ trương của Đảng và Chính phủ, chủ trương của ngành Y tế để bảo tồn và phát huy giá trị thuốc dân tộc. Hội Nam y Việt Nam ra đời có một trọng trách là nghiên cứu xác định danh tính chuẩn xác cây thuốc, thành phần hóa học, công dụng chữa bệnh, cách bào chế, kỹ năng sử dụng, những chỉ dẫn cụ thể, làm tốt việc này chính là nâng cao kiến thức phổ thông cho toàn dân biết và sử dụng hiệu quả thuốc Nam trong chăm sóc và bảo vệ sức khỏe.
